1
دانشجوی کارشناسی ارشد، دانشگاه آزاد اسلامی واحد ایلام، گروه تخصصی زراعت و اصلاح نباتات، ایلام، ایران
2
استادیار دانشگاه آزاد اسلامی واحد ایلام، گروه تخصصی زراعت و اصلاح نباتات
چکیده
به منظور مطالعه اثر پرایمینگ بذر با زادمایه رایزوبیومی و باکتری‌های محرک رشد گیاه (PGPR) بر میزان کلروفیل، عناصر غذایی و عملکرد دانه عدس دیم، آزمایشی به‌صورت فاکتوریل در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی در 4 تکرار در دهستان کارزان از توابع شهرستان سیروان استان ایلام در سال زراعی 1396- 1395 اجراء گردید. عامل‌های آزمایش شامل کاربرد باکتری‌های محرک رشد گیاه در پنج سطح: پرایمینگ بذر با ازوتوباکتر، آزوسپیریلوم، سدوموناس، پرایمینگ توأم بذر با ازوتوباکتر+آزوسپیریلوم+ سدوموناس و عدم مصرف باکتری‌های PGPR و همچنین عامل رایزوبیوم در دو سطح: پرایمینگ بذر با رایزوبیوم و عدم پرایمینگ بود. برهمکنش کاربرد باکتری رایزوبیوم و باکتری‌های PGPR بر همه صفات مورد مطالعه )به استثناء عملکرد دانه و محتوی کلروفیل b)، بسیار معنی‌دار (01/0≥P) شد. به طور کلی نتایج آزمایش نشان داد که پرایمینگ بذر با باکتری رایزوبیوم همراه با باکتری‌های PGPR به ویژه تیمار مصرف توأم (ازتوباکتر+آزوسپیریلوم+سدوموناس) باعث افزایش میزان عملکرد دانه، نیتروژن، فسفر و پتاس و محتوی کلروفیل a، b و a+b برگ در مقایسه با تیمار عدم مصرف رایزوبیوم و باکتری‌های PGPR شد. با توجه به اثرات هم افزایی بین باکتری رایزوبیوم و باکتری‌های PGPR در بهبود رشد و نمو و عملکرد دانه گیاه عدس توصیه می‌شود در فرمولاسیون مایه تلقیح‌های مورد استفاده در اراضی مناطق خشک و دیمزارهای عدس، از ترکیب باکتری رایزوبیوم و باکتری‌های PGPR استفاده شود.
)